La
quilha de uèch, o quilha avaironesa, es una mena de bowling occitan,
mas, segur, es mai polit que lo bowling... Lo brèç d'aqueste jòc
tradicional de Roèrgue es Espalion. Aquí son istòria, rapidament :
los jòcs de quilha èran fòrça espandits dins França al sègle
dètz e nòu. Dins Roèrgue, èra fòrça popular, e se jogava ambé
nòu quilhas. Dins lo ròdol d'Espalion, lo jòc a evoluït cap a sa
forma actuala, que se fa ambé uòch quilhas. D'efièch, dins
lo ròdol d'Espalion los jogaires avián pres la tissa de « prene
quilha », valent a dire de prene una de las nòu quilhas
drechas per la tustar ambé la bola. Aquel jòc siaguèt codificat en
1912 per un grop d'avaironeses de Paris, a l'entorn de Josèp
Airinhac. En 1936 la federacion avaironesa de quilhas
crebèt l’uòu, e lo campionat d'Avairon, sonat Fanion, espeliguèt.
Vaquí
lo jòc : aquò se passa sus un terrenh de tèrra batuda, de 30
mètres de long sus 6 de larg. I a uòch quilhas drechas, de boés de
fau, de seissanta centimètres de nautor, plaçadas al fons dau
terrenh. Cada quilha es blocada per un taquet, plantat dins lo sòl.
Trobam tanben una bola facha de rasic de noguièr, que son pes es
entre 4 e 7 quilòs. Una autra quilha, sonada lo quillon, dèu èstre
mandada ambé la bola, i tornarem en seguida.
La
partida se debana en nòu cops : tres a distància pichòta,
tres a distància intermediària e tres a distància longa. Los
emplaçaments per los lançars son clarament marcats per de
« gabarits » de fèrre, de tres mètres de longor,
plegats en escaire sus un mètre.
Cada
quilha tombada val un ponch, e quora lo jogaire marca pas ges de
ponch, se ditz qu'a fach una « bufa ». Un pauc
l'equivalent de Fanny a la petanca. L'escòr maximom per una partida
es ochanta ponches, mas lo recòrd actual, per una partida, es de
seissanta uòch ponches, recòrd tombat lo 15 de junh de 1997, e
detengut per Alan Pradel, licenciat a Rodés; doncas un recòrd ja un
pauc vièlh, mas que ten lo còp. Un bon jogaire realiza una mejana
de 50 ponches per partida. En competicion se comptabiliza siá los
ponches dau jogaire, siá los de la còla (dobleta o quadreta).
Lo
jòc : òm comença per un mandadís a un mètre de las
quilhas : aquí lo jogaire manda la bola, un sol còp. Puòi
aquò passa a cinc mètres de las quilhas : aquí a drech a dos
mandadisses. Lo primièr còp, lo jogaire tusta lo quillon ambé la
bola, e doncas es lo quillon qu'es mandat e non la bola. Al segond
ensag lo jogaire manda la bola. Important : cal tombar
obligatoriament la primièira quilha de la rengada dau mitan, una
quilha sonada « la bona », sique non las quilhas abatudas
son pas comptadas. Se lo còp es bon, lo quilhon es tanben
comptabilizat. Doncas a cada còp se pot comptar al maximom 9 quilhas
tombadas, las uòch plaçadas e lo quilhon, es a dire la quilha
lançada ambé la bola.
En
seguida òm jòga a 10 mètres : aquí avèm drech a tres còps.
Lo primièr se fa coma a 5 mètres, en tustant lo quillon ambé la
bola. E aquí se lo jogaire tomba al mens doas quilhas amb aqueste
quillon, serà pas la pena de tombar « la bona » per
validar los ponches.
Lo
jòc contunha a 15 mètres, ambé dos ensages, totjorn en
mandant lo quilhon per començar. Aquí una sola quilha tombada ambé
lo lançar dau quillon esparnha de dever tombar « la bona »
per validar los ponches.
Enfin
lo darrièr lançar se fa a 20 mètres, ambé lo quilhon, e lo
jogaire a drech a un sol mandadis.
La
concentracion mai granda de clubs de quilhas de uòch es segur en
Avairon, lor brèç, aqui n'avètz de detzenats, mas cal saupre que
ne trobam tanben a Paris, Tolosa o Montpelhièr. Los jogaires son
despartits en categorias segon lor edat, e das mai joves as mai
vièlhs, se compta quicòm coma uòch categorias.
Generalament
lo campionat de quilhas de uòch se debana a Espalion ; l'an
passat èra lo 12 d'agost. Un siti internet es en servici,
evidentament : www.quillesdehuit.org.
Per acabar cal saupre qu'aqueste jòc, ancianament pas que mascle, es
ara dobèrt a las femnas, ambé benlèu las bolas mai leugièras, e
qu'al Clapàs lo terrenh es plaça Robèrt Schuman, barri Mosson.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire